I guess the time for Sof Zman Krias Shma wasn't legible when they printed this sefer. טשולינט ריקען is ten minutes before ליכט צינדן, but you only need to close your store 5 minutes before. Or is that when the bakery closes - the one that stores all the Chulent? It would seem so. A quick Google search tells me that sunset on January 3 was 4:48pm. So they lit candles 10 minutes before Shkiah. Sunset the next day was 4:49, yet Motzoei Shabbos is only 69 minutes thereafter. No 72 minutes, even in the פלטרין של מלך.
Maybe we should tell the NYS Supreme Court about that
Actually Hirshel, "דער באבן אוהר"
ReplyDeleteShould answer your question. The times listed are not the way time is done these days.
איין תירוץ איז "אשר בדברו מעריב-ערבים" ובחכמתו משנה העיתים, והשנית משרע"ה איז אויך גיווען א מלך דאך האבן די צדיקי דורו נישט אייביג גיפאלגט דעם מלך, (אין אםשר די פאפא/בעלז פראקציע היה באמצא כבזמנינו) דריטענס איז מאדנע, נו אז יודן האבן זיך םארבעסערט נאכן קריג אין גענטמען אויף זיך נאך "דריי מינוט" צי האלטעו שבת! מה בכ סאיז דאך גיט אזוי ניין? כהאב נאך תירוצים, אבער אםשר האט עס נישט קיין תירוץ? דאס נישט, טראסט מי
ReplyDeleteמה זה "לויט די באן אוהר" וצ"ע
ReplyDeleteדער אינסדארפער רב ז"ל פון קאנאדע, איז אמאל גישטאנן אינטער א חופה וויא דער סאטמאר רב ז"ל איז גיווען דער מסדר קדושין, ממש ביי די שקיעה (צו אפשר..) אין דער רבי האט גילייניט דעם דאטום אוויא אין די כתובה דארט, דער א"ר תוך כדי מעשה עד שהמלך במסבו תחת החופה אמר: כהאב געוויסט ער איז גרויס - אבער ער מאכט פון נאכט טאג! עד כדי כך? -מפי השמועה ששמע
ReplyDelete
ReplyDeleteלויט די באן אוהר - Schedule for Satu-Mare
Railway time was the standardised time arrangement first applied by the Great Western Railway in England in November 1840, the first recorded occasion when different local times were synchronised and a single standard time applied.
The railway companies sometimes faced concerted resistance from local people who refused to adjust their public clocks to bring them into line with London Time. As a consequence, two different times would be displayed in the town and in use, with the station clocks and the times published in train timetables differing by several minutes from that on other clocks.
ReplyDeleteH: "I guess the time for Sof Zman Krias Shma wasn't legible"
ע"פ פסקי "השלחון הטהור" מר' אייזיקל קאמארנע ז"ל, הזמן קריאת שמע נחשבת בשעה זמניות, ובקיץ הוא ארוכה בשישים דקות מבחורף, לפי"ז הזמן קר"ש הוא לעולם בחורף בשעה 9 ובקיץ בשעה 10 כך קבלנו מבית אבא, הדבר"י ז"ל כידוע נהג בכמה הלכות כפי פסקי השלחון הטהור. וצ"ע כנ"ל
ReplyDeleteהירשלס: טשולינט ריקען, וליכט צינדען
Satmar was a large city of "Ashkenazi" Jews, the rebbe was also the Ruv of the city, and for all of them including the "hom-hum yuden" .
I thought they were maikel in Europe like Rabeinu Tam. Why did the light before the shekia?
ReplyDelete
Deleteוצריך עיון. מען האט אמאל אין א שנת רעבון מתיר גיווען בשעת הדחק קטניות אום פסח פאר די קינדער, סאיז גיווארן א שמחה אין די שטאט האבן די נשים גיזאגט, ווער ווייס וואס נאך מען "מעג" אלטץ אין די רבנים זאגן אינץ ניש
וצריך עיון, מען האט אמאל אין א שנת רעבון מתיר גיווען בשעת הדחק קטניות אום פסח םאר די קינדער, סאיז גיווארן א שמחה אין גי שטאט האבן די נשים גיזאגט, ווער ווייס וואס נאך מען "מעג" אין די רבנים זאגן אינץ נישט אויס! דער סאטמאר רב האט אמאל גיזאגט, "המאחרים לצאת מן השבת וממהרים לבוא" די מעלה פון די "ממהרים לבוא" איז נאר אויב סאיז "המאחרים לצאת" וועגן דעם זאגט מען "המאחרים" קודם דעם וממהרים לבוא, וואס וואלט גידארפט שטיין קודם. , סהאט מיר פארציילט א יוד וואס איז אנגעקומאן מיט זיין קאר קיין מאנרא נאך די שקיעה, ער איז אריין אין רבינס בית המדרש דאווענען, אין דער עולם האט איהם דאס פארגעווארפן היתכן? האט ער זיי מדחק גיוווען כלאחר יד, זאגענדיג "אין סאטמאר איז נאך נישט שבת" דער רבי ז"ל האט גיהערט זיינע ווערטער אין מיט א ציטער גיגעבן א שריי "שבת" דהיינו סאיז "שוין שבת" לפי שקבעה פא בעירינו, סאיז אפילו אמאל אויסגעקומען אז מען האט גילאזט מיט א גוי אנצינדען א לעקטער אין ביה"כ נאך די שקיעה, דער רביז"ל האט אין דעם ביה"כ זייו ביה"כ נישט אריין גיגאנגען א גאנץ שבת
איך דערמאן זיך אז דאס ווארט כנ"ל אויפן חרוז; המאחרים לצאת מן השבת, האט דער רביז"ל גיזאגט ביי א סעודת פדיון הבן און הויז פון ידידי הרב מנעורי חיים יאנקעל ג"פ ע"ה טאטע, אויף מארסי עוו. דעמאלט ביי די סעודה האט דער רבי מכריז גיווען באמצע דיביריו בהענין, לפני שני או שלושה מניינים הנקבצים שמה: עס וואלט ווען גיווען א 'מצוה' פאר איעדען יוד אנציצונדען א לעכט נאך די שקיעה, כדי צי ווייזען אז סאיז נאך נישט שבת! אבער די קדושת השבת איז דאך אזוי גרויס אז כ'האב מורא צי טשעפען מיט איהר. ע"כט אויס! דער סאטמאר רב האט אמאל גיזאגט, "המאחרים לצאת מן השבת וממהרים לבוא" די מעלה פון די "ממהרים לבוא" איז נאר אויב סאיז "המאחרים לצאת" וועגן דעם זאגט מען "המאחרים" קודם דעם וממהרים לבוא, וואס וואלט גידארפט שטיין קודם. , סהאט מיר פארציילט א יוד וואס איז אנגעקומאן מיט זיין קאר קיין מאנרא נאך די שקיעה, ער איז אריין אין רבינס בית המדרש דאווענען, אין דער עולם האט איהם דאס פארגעווארפן היתכן? האט ער זיי מדחק גיוווען כלאחר יד, זאגענדיג "אין סאטמאר איז נאך נישט שבת" דער רבי ז"ל האט גיהערט זיינע ווערטער אין מיט א ציטער גיגעבן א שריי אויס "שבת" דהיינו סאיז "שוין שבת" לפי שקבעה פא בעירינו, סאיז אפילו אמאל אויסגעקומען אז מען האט גילאזט מיט א גוי אנצינדען א לעקטער אין ביה"כ נאך די שקיעה, דער רביז"ל האט אין דעם ביה"כ זייו ביה"כ נישט אריין גיגאנגען א גאנץ שבת
איך דערמאן זיך אז דאס ווארט כנ"ל אויפן חרוז; המאחרים לצאת מן השבת, האט דער רביז"ל גיזאגט ביי א סעודת פדיון הבן און הויז פון ידידי הרב מנעורי חיים יאנקעל ג"פ ע"ה, דעמאלט ביי די סעודה האט דער רבי מכריז גיווען לפני שני או שלושה מניים הנקבצים שמה: עס וואלט ווען גיווען א 'מצוה' פאר איעדען יוד אנציצונדען א לעכט נאך די שקיעה, כדי צי ווייזען אז סאיז נאך נישט שבת! אבער די קדושת השבת איז דאך אזוי גרויס אז כ'האב מורא צי טשעפען מט איהר. ע"כ
Deleteוצריך עיון, מען האט אמאל אין א שנת רעבון מתיר גיווען בשעת הדחק קטניות אום פסח פאר די קינדער, סאיז גיווארן א שמחה אין די שטאט האבן די נשים גיזאגט, ווער ווייס וואס נאך מען "מעג" אין די רבנים זאגן אינץ נישט אויס! דער סאטמאר רב האט אמאל גיזאגט, "המאחרים לצאת מן השבת וממהרים לבוא" די מעלה פון די "ממהרים לבוא" איז נאר אויב סאיז "המאחרים לצאת" וועגן דעם זאגט מען "המאחרים" קודם דעם וממהרים לבוא, וואס וואלט גידארפט שטיין פארקערט , סהאט מיר פארציילט א יוד וואס איז אמאל אנגעקומאן מיט זיין קאר קיין מאנרא נאך די שקיעה, ער איז אריין אין רבינס בית המדרש דאווענען, אין דער עולם האט איהם דאס פארגעווארפן היתכן? האט ער זיי מדחה גיוווען כלאחר יד, זאגענדיג "אין סאטמאר איז נאך נישט שבת" דער רבי ז"ל האט גיהערט זיינע ווערטער אין מיט א ציטער גיגעבן א גישעריי "שבת" דהיינו סאיז "שוין שבת" לפי שקבעה פה בעירינו, סאיז אפילו אמאל אויסגעקומען אז "מען האט" גילאזט מיט א גוי אנצינדען א לעקטער אין ביה"כ נאך די שקיעה, דער רביז"ל האט אין דעם ביה"כ זיין ביה"כ נישט אריין גיגאנגען א גאנץ שבת
איך דערמאן זיך אז דאס ווארט כנ"ל אויפן חרוז; המאחרים לצאת מן השבת, האט דער רביז"ל גיזאגט ביי א סעודת פדיון הבן און הויז פון ידידי הרב מנעורי חיים יאנקעל ג"פ ע"ה טאטע אויף מארסי עוו. דעמאלט ביי די סעודה בתו"ד האט דער רבי מכריז גיווען לפני שני או שלושה מניים הנקבצים שמה: "עס וואלט ווען גיווען א 'מצוה' פאר איעדען יוד אנציצונדען א לעכט נאך די שקיעה, כדי צי ווייזען אז סאיז נאך נישט שבת! אבער די קדושת השבת איז דאך אזוי גרויס - אז כ'האב מורא צי טשעפען מט איהר". ע"כ
עושה מעשה בראשית said...
ReplyDeleteדער אינסדארפער רב ז"ל פון קאנאדע, איז אמאל גישטאנן אינטער א חופה וויא דער סאטמאר רב ז"ל איז גיווען דער מסדר קדושין, ממש ביי די שקיעה (צו אפשר..) אין דער רבי האט גילייניט דעם דאטום אוויא אין די כתובה דארט, דער א"ר תוך כדי מעשה עד שהמלך במסבו תחת החופה אמר: כהאב געוויסט ער איז גרויס - אבער ער מאכט פון נאכט טאג! עד כדי כך? -מפי השמועה ששמע
on this issue both rabunuim of satmar and klazenburgh were on the same page, I think
F
," הדבר"י ז"ל כידוע נהג בכמה הלכות כפי פסקי השלחון הטהור. וצ"ע כנ"ל"
ReplyDeleteOpposite, he was mad for printing it, for his pesokim against shulchan urech
די שלחן הטהור האט מען צים ערשטן מאל געדריקט נאכן קריג אין א"י, איך גידענק סאיז גיווען א שמועס דעמאלט, אז מען האט עס גיזעהן אויפן רבינס טיש ארום פיר וואכן צייט, חאטש סאיז גיווען דעמאלט מעוררים פארוואס מען האט עס "געדריקט" והיה לפלא, אבער יחידי סגולה איז גיווען אסאך וואס האבן זיך געפירט לפי פסקיו, דער רביז"ל אויך, למשל; דער רביז"ל האט גיזאגט ביי מעריב; "שומר עמו ישראל לעד" (ובחשאי אמר) - אמן. והוא לפי פסקא השלחן הטהור, אף שהוא הפסק לפי הש"ע, וכמו"כ להפנות פניו אל הכותל בשעת הדקת התפילין של ראש כידוע, והרבה הלכות אחרות כידועים ליודעים ואכמ"ל, וידוע שאבותיו הקדושים היה ג"כ דביקים ברבני קאמארנע. זי"ע
Delete
Deleteבגמ' סנהדרין ל"ח, יש חילוק של היום לי"ב שעות וסדרי הבריאה, אך בצורה שונה מהמובא בר"ן
ובענין השעות פי' הרמב"ם שכל השעות הנזכרות במשנה הם "שעות זמניות" שכפי הזמן יתחלק היום לי"ב חלקים וכן הלילה
כתוב בפסיקתא, סדר הבריאה; של האדם שעה ראשונה - במחשבה, שעה שנייה - נתייעץ במלאכי השרת, בשלושה - כנס עפרו ברביעי גבלו וכו' בתשיעי נצטווה בשעה עשירית סרח, בשעה אחת עשרה נידון ובי"ב יצא בדימוס
Deleteטריסקער מגיד, מוצ"ש יולי 01, 2017 7:32 pm
איין כת"י איז נאך דא וואס מ'האט נאך קיינמאל נישט געדריקט, דאס איז א שולחן הטהור מהדורא תניינא, דאס איז תיקונים והוספות אויפן שולחן הטהור וואס דער היכל הברכה האט געשריבן נאך אינמיטן שרייבנדיג די מהדורא קמא. די מהדורא תניינא איז נאר ביז אינמיטן "הלכות תפילין", און די כת"י דערפון געפינט זיך בבית גנזיו פון כ"ק אדמו"ר מקאמארנא שליט"א וואס גרייט דאס צו דאס ארויסצוגעבן בקרוב
Deleteהערה: בזיידיטשויב סיפר ספירות האומר אחר הסדר כמנהגינו, ובקאמארנע סופרים קודם הסדר, והרבי מסאטמאר כנראה בחר מקאמארנע רק מה שרצה, או מה שלא היה בניגוד ממה שעשה אבותיו ז"ל בפרט אם יש מהם בירור ע"פ הלכה בדבר
אשריך ר' צבי שהגעת למדריגה העליונה "לברר מקחו של צדיק" המנהגי סאטמאר אלי ציון ועריה, ב"ב
ReplyDeleteבראשית רבה: אר"א כמה דיות משתפכות כמה קולמוסין משתברין כדי לכתוב בני חת עשרה פעמי' כתיב בני חת בני חת עשרה כנגד עשרת הדברות ללמדך שכל מי שהוא מברר מקחו של צדיק כאילו מקיים עשרת הדברות
A quick Google search tells me that sunset on January 3 was 4:48pm.
ReplyDeleteMaybe they already assered smartphones so they couldn't conduct the same quick Google search.
Reb Hirshel, you got to cut them some slack here. I checked with my zmanim, and rabeinu tam on the 3rd is 6pm. So they are off by 2 minutes. And they didnt have google back then.
ReplyDeleteAs for erev shabbos, they are 5 minutes off according to their own calculation, because they light normally 15 minutes before shkio, unlike most others who light 18 minutes. Also, take into account, that in those days the shkio was just a chumro for them, so any amount before shkio was enough for them. That may explain why the stores closed that late, because there only concern was to not do melochos befarhesio, because of the other jews that lived there. Once the storekeeper arrived home, he probably did melochos past the shkio.
DeleteAdding 3 minutes erev shabos was actually a comprised 'deal' between the SR and RYT and other's, SR accepted the 3 minute addition, and they accepted the 72 minutes to be binding in "their kehilos" .(does minutes given and taken can be a deciding factor in many instance's).
ידוע שאבותיו הקדושים היה ג"כ דביקים ברבני קאמארנע. זי"ע
ReplyDeletethey were Zidichover chasidim but not Komarne which is a big different
דער ייט"ל איז גיווען מער קאמארנער אוויא סאנזער
Deleteהישמח משה ז"ל כותב בהסכמתו על ס' "עשירית האיפה" מהרי"א מקאמארנא (בהיותו ל"א בשנים) מתו"ד בזה"ל: ויצא "יצחק" לשוח שיחה נאה וכו' "עשירית האיפה" מנחה בלולה, וריח אזכרתה עולה למעלה, הרב המ' בקי בחדרי תורה מעשהו נורא, כ"ש מו"ה יצחק יהודה יחיאל וכו' הזיל מפיו רביבים דברים נאים וחביבים דברים יקרים ונסתרים משמי מרום וכו' והשכינה במעשי ידיו שורה וכו' ע"כ
הערה קצרה: אין יאר תקצ"ה איז ר' יחיאל רובין ז"ל אויפגענומען געווארן אלס רב און קולבאסוב. דער ר' יחיאל באקאנט אלס ר' חיליש רובין, ער איז געווען א זוהן פון ר' אשר'ל ראפשיצער ז"ל (!), ר' חיליש איז נסתלק געווארן בשנת תר"כ אלט זייענדיג 50 יאר. ער האט איבערגעלאזט זיין איידעם ר' אברהם אהרן טייטלבוים ז"ל דער "עלצטער זוהן" פון דעם ייטב לב ז"ל, ר' חיליש'ס איינציגער זוהן איז געווען ר' אשר, גיהייסן נאכן זיידע ר' אשר'ל ראפשיצער, ער איז אלט געווען בלויז 14 (4) יאר ווען זיין טאטע איז אוועק
ר' אשר'ל דער יונגערער שוואגער פון ר' אברהם אהרן (מסיגוט-סאנס), האט חתונה געהאט ביי די פופצען יאר, ער איז געווארן אן איידעם ביי די עלסטע זוהן פון הרה"ק בעל היכל הברכה מקאמארנא "הרה"ק ר' אלכסנדר סנדר" אין ער האט געוואינט אין קאמארנא ביים זיידן דער היכל הברכה ז"ל (ר' אלכסנדר סנדר נפטר בחיי אביו) אין שפעטער האט ער געוואינט ביים פעטער דעם דמשק אליעזר פון קאמארנא
ווען ר' אייזיקל מקאמארנא איז נסתלק געווארן איז געווארן זיין פרנסה בדוחק, און ער האט אנגעהויבן תובע זיין די "קולבאסובער" רבנות, האט מען ע"פ הצעות הדברי חיים אויסגעארבעט אז ר' אשר'ל זאל בלייבן און קאמארנע און מ'זאל איהם אהין שיקן געהאלט, ס'דא א תשובה פון שואל ומשיב איבער דעם סיכסוך ווי דער שואל ומשיב שרייבט אז מ'זאל טוהן וואס דער דברי חיים האט מציע געווען. אבער למעשה האט ר' אשר'ל (ראפשיץ- קאמארנע) אלס געלעבט אין די האפענונג אז ער וועט נאך באקומען די קולבאסובער רבנות וואס איז קיינמאל געקומען דערצו. והבן כי קצרתי מאוד
רבי אברהם אהרן טייטלבוים מקאלבאסוב זצ"ל, בנו "הבכורה" של הקדושת יו"ט ז"ל, דער עטשעדער רב ר' דוד'ל פון דאהו, האט זיך אמאל געווערטלט מיט סאטמאר רבין, אז ער איז/דארף באמת זיין סיגוטער רב, זייענדיג בכור בן בכור וד"ל
מנהגי זידיטשוב היה בולטות ביותר בטאש, קאסאן, ספינקא, קאמארנע, בעלז ומונקאטש. לא בסיגוט-סאטמאר כ"כ
Deleteהאמת אגיד, שהרבי מסאטמאר ז"ל נשא פעם בשיח סוד שרפי קודש מכבוד קדושתו של הרה"ק ר' "אייזיקל" מזידיטשויבער ז"ל והדיבור ידוע, אבל מה שאינו ידוע.. שבסוף השיח שאל ר' נתן יוסף את רביז"ל, ומה 'נאמר' על הר"ר "אייזיקל" מקאמארנע ז"ל! ורבינו ענה: "א דמיון". ע"כ. והדבר היה ב"פי הבריות" דאז. ואכמ"ל בהיותרת מן 'הכבוד'
מן "החטאת" ואת החלב עליהן אשר על הכסיליס.. ודי
"Zidichover chasidim but not Komarne"
Deleteרוב רובי תורתו של ר' אייזיקל מזידיטשויב הבעל "עטרת צבי" ז"ל נתפשטה ע"י ש"ב ר' אייזיקל מקאמארנע ז"ל, בעל פה ובספרו, הק' "היכל הברכה" עצי עדן, ועוד
א"ר אלעזר תורה "רוב בכתב" ומיעוט על פה שנא' אכתוב לו רובי תורתי כמו זר נחשבו, ור' יוחנן אמר רוב על פה ומיעוט בכתב שנא' כי על פי הדברים האלה וכו'. -גיטין ס
רש"י: פי' דהנידון הוא האם הכתוב בתורה והנלמד ממנה בי"ג מידות זה הרוב, או דהלמ"מ זה הרוב.
מהרש"א: ד"על פה" כולל מה שחידשו חכמי הדורות מדעתם
ספורנו: בפ' משפטים ביאר שהדבר תלוי איך למנות את הדברים "הרמוזים" בתורה, אלא שאינם מובנים לרוב ישראל כי אם ע"י מורה צדק
ר' אייזיקל מזידיטשויב הבעל "עטרת צבי" ז"ל
Deleteצ"ל, ר' הערשעלע מזידיטשויב
Deleteדער ר"ר אייזיקל קאמארנער ז"ל רב אין סאמבור, איז גיווען פון די ערשטע וואס האבן זיך אינטערגעשריבן אקעגן סאדיגורא, בשעתו האט דאס גימאכט א גרויסן "רושם"! די סאדיגורא האבן געשיקט זייערס א "רב" קיין סאמבור וואס האט גורם גיווען אז ר' אייזיקל איז צוריק קיין קאמארנא, מחמת חזקות אביו, וויא ר' ישוע העשיל ז"ל א ברודער פונם ברוך טעם אין חבר נאמן פאר זיין שוואגער הד"ח ז"ל איז דעמאלט גיווען רב, מרוב חולשת הדעת איז ער נסתלק גיווארן, דעסט וועגן הד"ח ז"ל קרא תגר משו"ז אויף קאמארנע.. (וגם מחלוקת ר' אשר'ל "מקולבוסף" שנתגדל אצל דודו מקאמארנע, שהד"ח כתב תשובה שהוא ישאר בקאמארנע ולא קולבוסף..), אבער ווען הרה"ק ר' אליעזר'ל מקאמארנער ז"ל נאכ'ן הסתלקות פון טאט'ן איז ער גיפאר'ן צים ד"ח ז"ל ווען ער האט איהם גיגעבן שלום האט דער ד"ח איהם גיזאגט: איך מיט אייער טאט'ן זענען גיווען באמת גיטע פריינד
דאס איז ווינטער ווען די זייגער גייט אויף צוריקוועגס יעדן טאג מיט א מינוט צוויי לויט דעם שטימט עס יא
ReplyDeleteבתקוה להבנה
There is a misunderstanding how the 72 works. Anywhere in the world is 'above' sea level (otherwise we would be under water). Sunset in American Luchos are set to 72 minutes after sunset as if where you are it was at sea level. Of course that creates a small differential as the shkia for the naked eye seems earlier than the sea level. Lemashal here in Boro Park if I actually see the sunset it will dip behind 6th Ave (which sits on top of a rise) but if I quickly drive to 6th Ave I will still get to see the full sun!
ReplyDeleteNobody in Satmar Tzanz Belz or Sighet ever knew when the imaginary sea-level shkia is. So that simply explains the 2 minute difference. Google gives you the sea-level shkia. And Satmar Rebbe gave the 'what you see is what you get' Shkia and started counting 72 minutes accordingly.
The questing is why is the Hisachdus luach based on sea-level? Could be that the Rabonim were not aware of the difference. And used the Navy information as an easy way to know when the shkia is.
PS I got the new Chabad Luach for Brooklyn and it also notes this distinction for all halochos. It is a fantastic luach with everything explained.
Yosef 718
Deletevery informative.
Anon: "The question is why is the Hisachdus luach based on sea-level?"
DeleteSatmar Romania is situated around 400 feet above sea level.
New York City elevation is around 15 or 5 feet above sea level.