Monday, March 25, 2013
Wednesday, March 20, 2013
Tuesday, March 19, 2013
Sunday, March 17, 2013
defending HaRav R' Herschel Schachter שליט"א (Guest Post)
(Pitputim Photo)
Dear frum Jews: The Forward does not care if your kids get molested.
This isn’t an exaggeration, a joke or some kind of bombastic Avi Shafran style rhetoric. It's an inescapable and repugnant conclusion. For those of you not keeping track, at a recent Rabbinic conference in London, Rabbi Hershel Schachter, one of the foremost Halachic decisors of the generation, said unequivocally that there is no issue of Mesirah in handing over abusers to the police. Mesirah, he averred, refers to a situation where an illegitimate government is trying to confiscate Jewish property. It has nothing to do with reporting abusers to the police. After covering Weberman and Finkelstein so assiduously, after publishing the demonstrations of Judy Brown, the Forward should’ve been delighted. "Yeshiva Rabbi Bluntly Warns Sex Abuse Reports Are Required”-- That’s the headline you should’ve opened up to on Friday morning. A premier posek, not a professional controversy hound like Yosef Blau, not a fourth rate YCT rabbi struggling with Rashi script, said almost exactly what you’d want him to say. Certainly, if the Forward cared about your kids, this’d be newsworthy. Think your Boro Park rabbis knows the laws of Mesirah? Nope. Not anymore. Think that its ok to cover for someone on unsere team? Turns out, you’re going against Halachah. Think your punctiliousness with shemirath eynayim will save you from your shemirath yadayim issue? Turns out, it doesn’t work that way. Unfortunately for him, Rabbi Schachter added some caveats. He didn’t stop with this powerful denunciation of the major problem plaguing Orthodox Jewry today. He noted that Federal Prisons are fair and accommodating of Orthodox Jews. And then he said that state prisons can sometimes be hefker. They might put you with a “schvartze," - pause - a black Muslim who wants to kill all the Jews.
There are two possibilities here. Larry Cohler-Esses says he I felt "I knew this man like I knew some of my own relatives." He must be sure that Rabbi Schachter paused to reemphasize his irrational hatred of people of color and Muslims. I know Rabbi Schachter pretty well too. It seems to be he said an offensive term, one he might’ve been habituated to from his upbringing as a Yiddish speaker. Then he paused, corrected himself, and specified that he meant a member of the Nation of Islam. The Nation of Islam has a large prisoner contingent. They utilized “bigoted and anti-Semitic rhetoric” the ADL’s words, not mine that “has included statements calling whites "blue eyed devils" and Jews "bloodsuckers" that controlled the slave trade, the government, the media, Hollywood and various Black individuals and organizations.” Schachter might not be right to be too concerned about the future cellmates of the Webermans and Lanners of the world. He certainly should’ve avoided the outdated and offensive term schvartze - a word that, while not laden with the hate of a racial epithet, is equivalent to “Negro” in its anachronism. This would all be a major issue if he wasn’t in the middle of solving the major crisis of Orthodox Jewry today.
Sadly for the Forward, he was. He was giving Halachic sanction to people who speak out about abuse. He was doing more to end it from the inside than the Forward could do with a million Judy Brown stories. He digressed, opined, added in colorful and misshapen linguistic infelicities. He didn’t do this because of his intense racial or religious bigotry or his love of abusers. He did it because he’s Rabbi Schachter. Rabbinic authority doesn’t come out of thin air. Schachter’s corresponds to what Max Weber called charismatic authority. He is a raconteur, a Yiddish storyteller and king of caveats. If you want a story about R' Velvele Soloveitchik, an obscure teshuvah from the Koziglover Gaon, or a scintillating conceptual distinction first proposed by Yerucham Fishel Perlow and then mercilessly plagiarized, Rabbi Schachter is one of the only living people who can give you that. Besides his stand on abuse, Schachter is also a moral voice in other areas. He’s condemned the practice of Metzizah bePeh since it endangers infants. He courageously stood up in public in Ami magazine urging reform of the corrupt system of Batei Din. He lends his weight to an interminable and acrimonious battle on behalf of agunot; a battle that's earned him the ire and opprobrium of vast segments of Haredi Jewry. It's doubly impressive that Schachter’s mastery of vast corpses of Rabbinic literature and his spellbinding storytelling and sense of humor are yoked to a moral vision so idiosyncratic and so obviously based on doing what he thinks is the right thing.
What’s so disturbing about this story is that Rabbi Schachter is being skewered for being Rabbi Schachter. The off the cuff style, exaggerated anecdotes and Yiddishisms that lend him his power and charisma are what keep getting him in trouble. The same Rabbi who uses words like ferd and schvartzer also cries (in this same lecture) about someone coming to observe the laws of Taharas Hamishpacha. He laments his own public position --- “The Ribono Shel Olam is a Kel Mistater.” He breaks down in tears describing his own teacher, Rabbi Soloveitchik, and his impact on him. I’m not saying Rabbi Schachter shouldn’t be more circumspect about his choice of words. Though it’d rob us of his charm, it might be a necessary concession to the constraints of publicity placed on him by virtue of his position. Maybe we will lose these unguarded moments. Maybe a story about Rabbi Belkin or Rabbi Yerucham Gorelick will go down unrecorded because Rabbi Schachter will hesitate to say it. However, if you want abuse to end, and you want to take away the fig leaf of “Halachic” protection deployed by abusers, you might not want to bash Rabbi Schachter. If you want Orthodoxy to wake up to its internal problems and start handing people over to the authorities --- boker tov. This is what that looks like. Of course, if all you want pious nostrums about the word schvartze and long winded stories of the duplicity of the Orthodox about abuse --- Rabbi Schachter isn’t your guy. Ask the ADL and the Forward.
Thursday, March 14, 2013
Wednesday, March 13, 2013
!דף השבוע - a new weekly feature here on Circus Tent - 1חגיגה ב
Rav Teitz at the radio studio delivering his shiur (Source)
A biography, courtesy of GoogleBooks
Starting this Wednesday, and iy"h every Wednesday for some time, we will feature a recording of the late Rav Mordche Pinchas Teitz's Daf HaShavua that was taught on the late WEVD Yiddish radio, 1050 on your AM dial. The shiurim will start with מסכת חגיגה and will go על הסדר so that you can have a גמרא nearby and follow along. This way we do several things: 1) teach Torah, which is always good. 2) bring you a period in our history that is no more. 3) made a shtikkel zikaron to the late Rav Teitz, who is in many ways forgotten about in the Charedi world. And 4) do our part to keep Yiddish even more alive on the internet. Please enjoy, shteig away, and comment!
An obit in the NYT for RPMT
Tuesday, March 12, 2013
Polish and Russian Rabbonim of yesteryear that you most likely never heard of
הרב ר' חיים פאזנער אב"ד ניעשנאווא ואח"כ מחברי וועד הרבנים בווארשא
הרב ר' אברהם גליקסמאן רבה של סלוזיעווא
הרב ר' אפרים פישל שפירא רבה של דאבלוינא
"הרב ר' משה פנחס טרונק, בנו יחידו של "הישועות מלכו
הרב ר' אליעזר הורביץ אב"ד אוקינוב
ממלא מקומו של ר"א הורביץ באוקינוב, הרב ר' אליעזר שמואל יוסף פרידקוס
הרב ר' דניאל דוד ווינברג רבה של גור
רבי נתן נטע דונר מקוליבעל מחבר הרבה ספרי אסופות דברי צדיקים
הרב ר' חיים משולם קויפמאן הכהן מח"ס פתח האהל ואב"ד גוסטינין
הרב ר' יצחק קוסבסקי רבה של איוויא מח"ס שאילת יצחק
הרב ר' שמואל יעקב הכהן קליגסבערג זצ"ל רבה של דאיוויאנגרד וקאלושין
הרב ר' מאיר צבי מאזור הרב של ראדזיוב, מגדולי תלמידי האבנ"ז זצ"ל
Photos and captions Courtesy of אוצר החכמה forum, who took it from A Polish publication, which has many more beautiful pictures. Some of the headgear worn here is "out of sight!"
Monday, March 11, 2013
IfYouTickleUs live Tweets from I.I.I. Domb's funeral
Follow Here
See More Here
He was 98 and one of the last of the יח"ל תלמידים. We'll make no bones about it, he had a nasty, nasty, פיסק, and nobody was spared his ugly wrath. I'm not quite sure where he took the ברייטקייט to speak that way about the giants of yesteryear, but he did. One Agudist told me when I told him the news "תהא מיתתו כפרתו", and who can argue with that? You guys were kind enough to send me the link to Shturem that had the following two letters. Thank You. I do believe that in later years he changed his mind about the Rebbe too. This is busy season for me, so cut me some slack, please. They did cut out a piece of the letter from him to the Rebbe, as is plainly obvious. I wonder what it says there...
Box.com link
He too seems to bear a personal grudge against anything and everything in the medinah, even as far back as 1949. And this was a country barely a year old, yet he belittles its streets, shops, architecture, and even jewelry stores!
See More Here
He was 98 and one of the last of the יח"ל תלמידים. We'll make no bones about it, he had a nasty, nasty, פיסק, and nobody was spared his ugly wrath. I'm not quite sure where he took the ברייטקייט to speak that way about the giants of yesteryear, but he did. One Agudist told me when I told him the news "תהא מיתתו כפרתו", and who can argue with that? You guys were kind enough to send me the link to Shturem that had the following two letters. Thank You. I do believe that in later years he changed his mind about the Rebbe too. This is busy season for me, so cut me some slack, please. They did cut out a piece of the letter from him to the Rebbe, as is plainly obvious. I wonder what it says there...
Box.com link
He too seems to bear a personal grudge against anything and everything in the medinah, even as far back as 1949. And this was a country barely a year old, yet he belittles its streets, shops, architecture, and even jewelry stores!
"?מי צריך את הבנין שלהם"
The Satmar Rebbe holds nothing back when meeting with the Zvehiller Rebbe, Reb Mordche, of Yerushalayim in 5723. The עגל הזהב was not ע"ז ממש, but ציונות is... You can tell that the SR is somewhat annoyed by the ZR's "בטלנות" when it comes to getting his finances in order. It'll take but a few minutes to read all the pages. Click on images to enlarge.
Sunday, March 10, 2013
why the frum press is downright depressing these days
I'm not sure why this hit me today while reading a certain paper, and whether or not it's just this Pesach season that elicits this reaction within me, but this was the case today. Read the papers carefully these and what do you find? it's one of several things: 1) ads asking for קמחא דפסחא etc. 2) sales for clothing and stuff you can't afford 3) worse yet, ads for Pesach in extravagant locations that only the 1% can afford, or 4) features on organizations that distribute food etc. And not much else. I'm not complaining, papers need to make money, and they do that through selling ads. But why would I want to read them? All I see is tens of thousands of Jews suffering hunger and disease. There's little I can do to help. I can't possibly help all of them, there's just too many. So I just turn the page and sigh. Maybe I get a שטיקל התעוררות תשובה seeing all those who ר"ל need a רפואה שלמה, So maybe it does have some affect on me. What about the fancy clothes and hotels, you ask? What about the לפני עור that they're עובר on for making me want that which I cannot afford? טאקע א שווערע שאלה. I cannot answer that, but maybe that's what the עיני העדה meant when they discouraged people from reading newspapers. טמא'נע בלעטער is a חידוש that you may not read? אלא מאי they were referring to the kosher ones. If so, if they're kosher, why not read them? מוז מען זאגען because of the ads.
Photo Source
Friday, March 8, 2013
הרה"ח ר' משה אריה לייב גינזבורג ע"ה חתן כ"ק אדמו"ר מהר"ש נ"ע
These pictures were published several years in the Kfar Chabad magazine, after shluchim in Russia found it in his granddaughter's house in Moscow, I believe. So there's no great "giluy" here. I just happened to come across it while searching something else and thought I'd share. He lived in Vitebsk all his life and passed away in 5695. So the Rebbe מהר"ש had a great granddaughter in Russia, you say? was she frum, you ask? What was the Rebbe and the Frierdige Rebbe's shaychus to her? Did he have other children? Were THEY frum? I beat you to it...
A brief biography
A brief biography
Thursday, March 7, 2013
Rav Pinchos Teitz being maspid Rav Avrohom Yaffen on his radio program
Very high praise for Rav Yaffen, Novardok and their activities in Europe from Rabbi Teitz. Which makes me wonder; why is someone like Rabbi Teitz forgotten and sidelined by the "Bnei Torah?" We see how much he did for the Olam haTorah and how he raised money for them, and how he trumpeted their cause! Weird.
Wiki Page on Reb Avrohom, who passed away on Erev Pesach, 5730
Wednesday, March 6, 2013
די בריסקער קענען גוט זינגען
"A recording of R' AY Soloveitchik and his brothers and nephews singing Hamavdil after the Sheva Brochos of one of his sons (In the old Eitz Chaim Cheider on "Yaffa Gass".) Any one who attended any of them should remember it well. They all stand together with the oilam surrounding them and they sing it with great dveikus. The niggun is (as they say over) a Kotzker niggun. As is well known, R' Berel had a melamed who was a Kotzker chossid, and he taught him this as a child. (Notice the "A gitte voch" at the end in the Polish accent) As far as I recall, R' AY and family sing it on Motzai Yom Kippur and by simchos."
Click here to download
Click here to download
Tuesday, March 5, 2013
Reb Moshe Chaim Schneider, o"h
Reb Moshe Chaim passed away at the age of, like, 107(!) and the levaya was Sunday in Montreal. Yehi Zichro Boruch. We attach a brief video of a visit with him in a retirement home a few years ago, as well as Yisroel Besser's fine article that appeared soon after the interview.
Box.com Link
Box.com Link
Monday, March 4, 2013
Sunday, March 3, 2013
הער, עופה'לע, דיבורים בלי קול
דורך פשוט-קאמפליצירט
ס'איז געשען עפעס, אבער איך ווייס נישט וואס. מיין
הארץ איז פארשטיינערט. מיינע אויגן, ברייט-אויפגעריסן, קוקן פארשטארט אויף
א פונקט ערגעץ-וואו זייער ווייט אוועק. א ווינט האט א שאקל געגעבן א
צווייגל, און אראפגעפאלן איז א נעסט, וואס א פויגל האט דארט, סטראטעגיש
פארשטעקט צווישן בלעטער, אויפגעשטעלט. אינעם נעסט איז געזעצן א פיצל
פייגעלע. דאס עופה'לע איז אזוי פיצל: איך ווייס נישט ווי אלט, אבער דאס
אומבאהאלפן קוויטשן דערציילט, אז עס האט זיך ממש נארוואס אויסגעפיקט פון
איי.
דאס פייגעלע האט זיך ביים אראפפאלן פון בוים נישט צעקלאפט. ס'איז אזוי פיצל, אזוי צארט-ווייך, אז דער פאל האט עס כמעט נישט געטראפן. דעם פייגעלע איז די וועלט אינגאנצן פרעמד. עס האט נאכנישט עספיעט זיך צו באקענען מיט'ן לעבן. עס ווייסט נאכנישט דעם חילוק פון טאנצן ביז טראסקן. דאס פייגעלע האט געשפירט א טרייסל ווען דער נעסט האט זיך אנגעשטויסן אין דער הארטער ערד. דאס אומשולדיג, קוים-געבוירענע באשעפעניש, קען אבער נישט דעם חילוק פון א לייכט ווינטל-גלעט ביז ברויזנדן ווינט-ווארף.
די מאמע איז נישטא. דער טאטע, אויך נישט. דאס עופה'לע ווייסט אבער נישט דערפון. עס האט נישט אנגעיאגט זיך צו באקענען מיט'ן פאקט, אז ווען עס קוויטשעט פאר הונגער, וועט עפעס א שוועבנדע וועזן עס זארגפעליג אנפיטערן. דאס פייגעלע האט קיינמאל נישט באקומען די געלעגנהייט צו זען די מאמע'ן זינגען צופרידן צום טאקט פון דעם טאטנ'ס פרייליך פלאטערן בשעת עס דערקוויקט זיך מיט ווייך-געווייקטע גראזלעך.
זיצט דאס פייגעלע אין אן אומבאקוועמער פאזיציע אויפ'ן ראנד פון א שיף-אומסטאבילן נעסט, און טוט די איינציגע זאך וואס עס קען: טשוויטשעט אין דער שטיל, אויף א ניגון וואס קיינער קען נישט...
*
איך וויל צו דיר, שעפעלע אן-א-נאמען, רעדן – נישט פאר לאנג: דו ביזט דאך נארוואס אנגעקומען. כ'קען נישט ביי זיך פועל'ן דיך אויפצוהאלטן לענגער ווי דיין צייט אויף דער וועלט. ס'איז נישט קיין יושר.
איך וויל דיר עפעס זאגן. איז, הער מיך אויס. מיין שטימע ציטערט טאקע; איז זי אבער איידעלער ווי די ליארמענדע סירענעס וואס האבן דיך אנטפאנגען פריער מיט א פּאר שעה.
מיט א פּאר שעה צוריק, האט עפעס א ווייסע, באפליגלטע וועזן דיר געוויזן בילדער פון דיין בעפארשטייענדן לעבן אויף דער וועלט. זי האט דיר געזאגט אז אלץ טייל פון דיין תיקון, וועט דיר אויף דער וועלט באטרעפן דאס שרעקליכסטע וואס קען נאר זיין. "דו, אלס נשמה, נאך פאר'ן אריינקריכן אינעם גוף," האט דער מלאך דיר געזאגט, שטיקנדיג זיך מיט טרערן, "פארשטייסט נישט דעם באדייט פון פארלירן ביידע עלטערן. ווען דו וועסט, גאר אין קורצן, אראפגיין אויף יענער וועלט דארט," האט דער מלאך דער נשמה געוויזן אין א געוויסער ריכטונג איבער'ן האריזאנט, "וועט דיר פעלן דאס טייערסטע וואס מען קען נאר דארט פארמאגן."
"אבער ..." דער מלאך האט זיך צעכליפעט. "אבער ... איך קען דיר גארנישט זאגן. דא זענען נישטא קיין טאטע-מאמע – די שכינה איז דיין מאמע. דארט" – דער מלאך האט זיך אפגעשטעלט, זוכנדיג די פאסיגע ווערטער – "איז דאס אזוי שרעקליך, אז, אז, אז ..."
דער מלאך האט רעזיגנירט אראפגעלאזט די פליגל. דאס ליכטיג פנים איז אים עטוואס פארטונקלט געווארן, בעת ער האט מיט'ן שפיץ רעכטן פליגל דיר צוגעוויזן אריינצוגיין אין יענער בלויער טיר ביים ראנד...
*
איך וויל דיך רופן, ציען דיין אויפמערזאמקייט. דו האסט אבער נאכנישט באקומען קיין נאמען, פיצל פייגעלע, זון פון נחמן און רייזל. עס פילט זיך אזוי נישט-וועלטיש מאדנע דיך צו רופן אויף דיינע עלטערנ'ס נאמען. כ'האב אבער נישט קיין עצה. איך האב געפרעגט מיין שכל וויאזוי ווענדט מען זיך צו א מענטש ווי דו. אבער, ער האט זיך באהאלטן אין א ווינקל. ער שעמט זיך...
מיינע אויגן קוקן אויף מיר אומבאהאלפן. כ'הער מיט שרעק ווי זיי שרייען אויף די טרערן צו בלייבן פארגליווערט אין מקור. איר זענט צו רוי פאר אזא שרעקליכקייט, שישקען מיינע שווארצאפלען צום זעקל טרערן-טראפנס. ס'איז נישט פאר אייך.
און דו אליין? דו וויינסט נישט. דו ביזט נאך צו קליין. דיין הערצעלע האט קוים אנגעהויבן קלאפן. דו געדענקסט גארנישט פונעם הימלישן שמועס א פּאר שעה צוריק.
און וויינען זאלסטו טאקע נישט. מיר, גרויסע, וועלן עס טאן פאר דיר. מיר קענען די מלאכה בעסער. מיר ווייסן בעסער ווי דו צו באנעמען די שרעקליכקייט פון דעם אומגליק.
אונזערע טרערן וועלן דערטרינקען דיין שיקזאל. אונזערע זיפצן וועלן אנטשטומען די סירענעס, די יללות, דעם קדיש: בחייכון וביומיכון ובחיי דכל בית ישראל, בעגלא ובזמן קריב ואמרו אמן.
דו וועסט וויינען – אבער פשוט אלס אנצוהערעניש צו גוטע מענטשן אז דו ביזט הונגעריג, אז דו דארפסט מען זאל דיך אנפיטערן. די מאמע קען עס נישט טאן, פונקט ווי דו קענסט נישט נאך איר זאגן קדיש.
*
נחמן און רייזל, דאס זענען די נעמען פון צוויי גוטע מענטשן. זיי זענען די וואס האבן דיך אראפגעברענגט אהער. זיי זענען די וואס האבן איבערגעלאזט דעם גרעסער-ווי-די-וועלט בלויז אין דיין יונג לעבן. זיי האבן זיך געפרייט ווען די ערשטע אנדייטונגען אויף דיין אנקום האבן זיך באוויזן. זיי האבן געלאכט. זיי האבן צווישן זיך שטיל געשמועסט. זיי האבן געפלאנט דיין צוקונפט. זיי האבן דיך געוואלט געבן א שיינעם נאמען. זיי האבן געוואוסט אז זיי וועלן אין דיר אריינלייגן דעם גאנצן גוטסקייט און תמימות'דיגע ערליכקייט וואס זיי האבן ביידע פארמאגט. זיי האבן געוואוסט אז נאך די צוויי-צענדליג יאר הארעוואניע, וועלן זיי ביי דיין חופה זיך אונטערשמייכלען דערמאנענדיג זיך אינעם מאמענט ווען דו ביזט געבוירן געווארן.
און זיי האבן נישט געגרייזט. נחמן און רייזל (דאס זענען די נעמען פון צוויי מענטשן וועמען דו קענסט נישט אבער וועסט פילן דיין גאנץ לעבן) וועלן שמייכלען אויף דיין חתונה. זיי געפינען זיך יעצט דארט וואו דו ביזט געווען פריער. אבער זיי זענען שוין גרויסע, דערוואקסענע. זיי ווייסן יא וואס דאס מיינט, אוועקצוגיין פון דא נאך פאר דו האסט אפילו באוויזן צו עפענען די טיר און זאגן: גוט מארגן, וועלט.
דו געדענקסט שוין נישט, אבער איר האט זיך באגעגנט אויפ'ן וועג. די צוויי ליכטיגע וועזנס וואס דו האסט באגעגנט בשעת דו ביזט פארסאפעט געפלויגן אהער, דאס זענען געווען זיי. זיי זענען גרויסע. זיי פארשטייען שוין אלעס. און ווען דער מלאך וואס האט דיר באגלייט אויף דיין וועג ארויס האט זיך א פארשעמטער פון זיי אוועקגעדרייט, האבן זיי אים אנגעקוקט מיט א פיל-זאגנדן, זיס-ביטערן שמייכל.
פארשטייסטו, שעפעלע: דו פארשטייסט נאכנישט וואס מיר, גרויסע, דאאיגע, פארשטייען. מיר ביידע אבער פארשטייען נישט וואס דיינע עלטערן פארשטייען שוין יא. זיי זענען אביסל טרויעריג. זיי וויינען אויף דיין לעבנסלאנגען צער פון נישט קענען דאס געפיל פון קוויטשן אין דער מאמע'ס הענט. עס טוט זיי אזוי וויי, דיין פיין. ווייל דיין מאמע בלייבט דיין מאמע. אבער זי ווייסט אויך אז סוף כל סוף, נאך א לאנג, גוט, צופרידן, גליקליך לעבן וואס זיי האלטן דיר יעצט אינמיטן ערלעדיגן ביים הימלישן געריכט, וועלן זיי דיר ווידעראמאל באגעגענען. דעמאלט וועסטו אויך זיין א גרויסער – וועסטו האבן הונדערט-און-צוואנציג ערדישע יארן דערפארונג – און וועסט, פונקט ווי זיי יעצט, אלעס פארשטיין.
וועסט דעמאלט דורכגיין די זעלבע טיר, וואו דער זעלבער מלאך וועט דיך אפווארטן מיט א מידן שמייכל. נחמן און רייזל וועלן דיך אנטפאנגען, און וועלן אויף דיין שמייכל ענטפערן מיט א ווייס-בלויען גלעט אויף דיין געזיכט...
דאס פייגעלע האט זיך ביים אראפפאלן פון בוים נישט צעקלאפט. ס'איז אזוי פיצל, אזוי צארט-ווייך, אז דער פאל האט עס כמעט נישט געטראפן. דעם פייגעלע איז די וועלט אינגאנצן פרעמד. עס האט נאכנישט עספיעט זיך צו באקענען מיט'ן לעבן. עס ווייסט נאכנישט דעם חילוק פון טאנצן ביז טראסקן. דאס פייגעלע האט געשפירט א טרייסל ווען דער נעסט האט זיך אנגעשטויסן אין דער הארטער ערד. דאס אומשולדיג, קוים-געבוירענע באשעפעניש, קען אבער נישט דעם חילוק פון א לייכט ווינטל-גלעט ביז ברויזנדן ווינט-ווארף.
די מאמע איז נישטא. דער טאטע, אויך נישט. דאס עופה'לע ווייסט אבער נישט דערפון. עס האט נישט אנגעיאגט זיך צו באקענען מיט'ן פאקט, אז ווען עס קוויטשעט פאר הונגער, וועט עפעס א שוועבנדע וועזן עס זארגפעליג אנפיטערן. דאס פייגעלע האט קיינמאל נישט באקומען די געלעגנהייט צו זען די מאמע'ן זינגען צופרידן צום טאקט פון דעם טאטנ'ס פרייליך פלאטערן בשעת עס דערקוויקט זיך מיט ווייך-געווייקטע גראזלעך.
זיצט דאס פייגעלע אין אן אומבאקוועמער פאזיציע אויפ'ן ראנד פון א שיף-אומסטאבילן נעסט, און טוט די איינציגע זאך וואס עס קען: טשוויטשעט אין דער שטיל, אויף א ניגון וואס קיינער קען נישט...
*
איך וויל צו דיר, שעפעלע אן-א-נאמען, רעדן – נישט פאר לאנג: דו ביזט דאך נארוואס אנגעקומען. כ'קען נישט ביי זיך פועל'ן דיך אויפצוהאלטן לענגער ווי דיין צייט אויף דער וועלט. ס'איז נישט קיין יושר.
איך וויל דיר עפעס זאגן. איז, הער מיך אויס. מיין שטימע ציטערט טאקע; איז זי אבער איידעלער ווי די ליארמענדע סירענעס וואס האבן דיך אנטפאנגען פריער מיט א פּאר שעה.
מיט א פּאר שעה צוריק, האט עפעס א ווייסע, באפליגלטע וועזן דיר געוויזן בילדער פון דיין בעפארשטייענדן לעבן אויף דער וועלט. זי האט דיר געזאגט אז אלץ טייל פון דיין תיקון, וועט דיר אויף דער וועלט באטרעפן דאס שרעקליכסטע וואס קען נאר זיין. "דו, אלס נשמה, נאך פאר'ן אריינקריכן אינעם גוף," האט דער מלאך דיר געזאגט, שטיקנדיג זיך מיט טרערן, "פארשטייסט נישט דעם באדייט פון פארלירן ביידע עלטערן. ווען דו וועסט, גאר אין קורצן, אראפגיין אויף יענער וועלט דארט," האט דער מלאך דער נשמה געוויזן אין א געוויסער ריכטונג איבער'ן האריזאנט, "וועט דיר פעלן דאס טייערסטע וואס מען קען נאר דארט פארמאגן."
"אבער ..." דער מלאך האט זיך צעכליפעט. "אבער ... איך קען דיר גארנישט זאגן. דא זענען נישטא קיין טאטע-מאמע – די שכינה איז דיין מאמע. דארט" – דער מלאך האט זיך אפגעשטעלט, זוכנדיג די פאסיגע ווערטער – "איז דאס אזוי שרעקליך, אז, אז, אז ..."
דער מלאך האט רעזיגנירט אראפגעלאזט די פליגל. דאס ליכטיג פנים איז אים עטוואס פארטונקלט געווארן, בעת ער האט מיט'ן שפיץ רעכטן פליגל דיר צוגעוויזן אריינצוגיין אין יענער בלויער טיר ביים ראנד...
*
איך וויל דיך רופן, ציען דיין אויפמערזאמקייט. דו האסט אבער נאכנישט באקומען קיין נאמען, פיצל פייגעלע, זון פון נחמן און רייזל. עס פילט זיך אזוי נישט-וועלטיש מאדנע דיך צו רופן אויף דיינע עלטערנ'ס נאמען. כ'האב אבער נישט קיין עצה. איך האב געפרעגט מיין שכל וויאזוי ווענדט מען זיך צו א מענטש ווי דו. אבער, ער האט זיך באהאלטן אין א ווינקל. ער שעמט זיך...
מיינע אויגן קוקן אויף מיר אומבאהאלפן. כ'הער מיט שרעק ווי זיי שרייען אויף די טרערן צו בלייבן פארגליווערט אין מקור. איר זענט צו רוי פאר אזא שרעקליכקייט, שישקען מיינע שווארצאפלען צום זעקל טרערן-טראפנס. ס'איז נישט פאר אייך.
און דו אליין? דו וויינסט נישט. דו ביזט נאך צו קליין. דיין הערצעלע האט קוים אנגעהויבן קלאפן. דו געדענקסט גארנישט פונעם הימלישן שמועס א פּאר שעה צוריק.
און וויינען זאלסטו טאקע נישט. מיר, גרויסע, וועלן עס טאן פאר דיר. מיר קענען די מלאכה בעסער. מיר ווייסן בעסער ווי דו צו באנעמען די שרעקליכקייט פון דעם אומגליק.
אונזערע טרערן וועלן דערטרינקען דיין שיקזאל. אונזערע זיפצן וועלן אנטשטומען די סירענעס, די יללות, דעם קדיש: בחייכון וביומיכון ובחיי דכל בית ישראל, בעגלא ובזמן קריב ואמרו אמן.
דו וועסט וויינען – אבער פשוט אלס אנצוהערעניש צו גוטע מענטשן אז דו ביזט הונגעריג, אז דו דארפסט מען זאל דיך אנפיטערן. די מאמע קען עס נישט טאן, פונקט ווי דו קענסט נישט נאך איר זאגן קדיש.
*
נחמן און רייזל, דאס זענען די נעמען פון צוויי גוטע מענטשן. זיי זענען די וואס האבן דיך אראפגעברענגט אהער. זיי זענען די וואס האבן איבערגעלאזט דעם גרעסער-ווי-די-וועלט בלויז אין דיין יונג לעבן. זיי האבן זיך געפרייט ווען די ערשטע אנדייטונגען אויף דיין אנקום האבן זיך באוויזן. זיי האבן געלאכט. זיי האבן צווישן זיך שטיל געשמועסט. זיי האבן געפלאנט דיין צוקונפט. זיי האבן דיך געוואלט געבן א שיינעם נאמען. זיי האבן געוואוסט אז זיי וועלן אין דיר אריינלייגן דעם גאנצן גוטסקייט און תמימות'דיגע ערליכקייט וואס זיי האבן ביידע פארמאגט. זיי האבן געוואוסט אז נאך די צוויי-צענדליג יאר הארעוואניע, וועלן זיי ביי דיין חופה זיך אונטערשמייכלען דערמאנענדיג זיך אינעם מאמענט ווען דו ביזט געבוירן געווארן.
און זיי האבן נישט געגרייזט. נחמן און רייזל (דאס זענען די נעמען פון צוויי מענטשן וועמען דו קענסט נישט אבער וועסט פילן דיין גאנץ לעבן) וועלן שמייכלען אויף דיין חתונה. זיי געפינען זיך יעצט דארט וואו דו ביזט געווען פריער. אבער זיי זענען שוין גרויסע, דערוואקסענע. זיי ווייסן יא וואס דאס מיינט, אוועקצוגיין פון דא נאך פאר דו האסט אפילו באוויזן צו עפענען די טיר און זאגן: גוט מארגן, וועלט.
דו געדענקסט שוין נישט, אבער איר האט זיך באגעגנט אויפ'ן וועג. די צוויי ליכטיגע וועזנס וואס דו האסט באגעגנט בשעת דו ביזט פארסאפעט געפלויגן אהער, דאס זענען געווען זיי. זיי זענען גרויסע. זיי פארשטייען שוין אלעס. און ווען דער מלאך וואס האט דיר באגלייט אויף דיין וועג ארויס האט זיך א פארשעמטער פון זיי אוועקגעדרייט, האבן זיי אים אנגעקוקט מיט א פיל-זאגנדן, זיס-ביטערן שמייכל.
פארשטייסטו, שעפעלע: דו פארשטייסט נאכנישט וואס מיר, גרויסע, דאאיגע, פארשטייען. מיר ביידע אבער פארשטייען נישט וואס דיינע עלטערן פארשטייען שוין יא. זיי זענען אביסל טרויעריג. זיי וויינען אויף דיין לעבנסלאנגען צער פון נישט קענען דאס געפיל פון קוויטשן אין דער מאמע'ס הענט. עס טוט זיי אזוי וויי, דיין פיין. ווייל דיין מאמע בלייבט דיין מאמע. אבער זי ווייסט אויך אז סוף כל סוף, נאך א לאנג, גוט, צופרידן, גליקליך לעבן וואס זיי האלטן דיר יעצט אינמיטן ערלעדיגן ביים הימלישן געריכט, וועלן זיי דיר ווידעראמאל באגעגענען. דעמאלט וועסטו אויך זיין א גרויסער – וועסטו האבן הונדערט-און-צוואנציג ערדישע יארן דערפארונג – און וועסט, פונקט ווי זיי יעצט, אלעס פארשטיין.
וועסט דעמאלט דורכגיין די זעלבע טיר, וואו דער זעלבער מלאך וועט דיך אפווארטן מיט א מידן שמייכל. נחמן און רייזל וועלן דיך אנטפאנגען, און וועלן אויף דיין שמייכל ענטפערן מיט א ווייס-בלויען גלעט אויף דיין געזיכט...